هوشمندان عالم دریافته اند که
ذکر حقیقى اشتغال به اوصاف و اسماء " مذکور" است،
چنانکه ذکر رحمان و رحیم بر عام و خاص رحمت کردن است
و با خلق به شفقت و مهربانى زیستن،
و ذکر یا علیم این است که به کارِ دانایى پردازند
و بکوشند تا پرده نادانى را بدرند
و چراغى از دانش برافروزند و پیش پاى مردمان نهند
و ذکر یا جمیل این است که دل و جان در کار زیبایى گرو کنند
و نخست نقش جمال را بر پرده شش جهت عالم که فرمود:
" هر کجا رو کنید آنجا چهره خداست" بنگرند
و آنگاه به قدر مرتبه ادراک خویش قصه آن جمال را
با آفرینشِ نقش یا نفحه اى بر مردم فرو خوانند
و ایشان را شوریده و شیدا کنند:
یک ذره ز حسن لیلیت بنمایم
عاقل باشم اگر تو مجنون نشوى
این سه ذکر نیکویى و دانایى و زیبایى است که چون چشمه آب شیرین
مرغ و مور و مرد و زن را مشتاقانه به سوى خود مى کشد:
هر کجا بوى خدا مى آید
خلق بین بى سر و پا مى آید
و این ذکر است که هم گوینده را به کمال و وجد و حال مى رساند
و هم شنوندگان از آن بهره مى گیرند.
حسین الهى قمشه اى
