8- حفظ دین و دنیا:«دین را جز عقل اصلاح نمی کند.» «دین انسان به قدر عقل اوست.» غررالحکم
9- تزکیه اعمال و نموّ آن:«چگونه کار تو رشد و نمو خواهد کرد، آنگاه که عقلت را از امر پروردگارت باز داری و در غلبه کردن بر عقلت از هوای نفس اطاعت کنی؟» بحارالانوار
10- تحمّل تنهایی: «صبر بر تنهایی، علامت قوّت عقل است.» بحارالانوار
11- عزلت از دنیا و دنیا پرستان: «حدّ عقل، بریدن و جدا شدن از فانی (دنیا) و متصل شدن به باقی (آخرت) است.»«شادمانی به دنیا و روی آوردن به آن حماقت و کم خردی است.» شرح غررالحکم
12- پشتوانه قبولی اعمال و افزایش آن: «عمل کم از عاقل، مورد قبول است و دو چندان می شود و عمل زیاد از هواپرستان و جاهلان پذیرفته نمی شود.» بحارالانوار
13- موجب استقرار علم در نهاد آدمی: «علم، با تعلّم حاصل می شود و تعلّم با عقل مستحکم می گردد.» بحارالانوار «به کمک عقل ها به قلّه علوم می توان رسید.» شرح غررالحکم
14- گزیده گزینی: «عاقل به مقدار کم از دنیا که با حکمت همراه باشد، راضی است و به اندک از حکمت، اگر با دنیا همراه باشد، راضی نمی شود. از این رو (از کسانی است که) تجارتشان پر سود است.»بحارالانوار «حماقت سبب می شود که انسان به کارهای بی ثمر بپردازد و گزینش و حسن انتخاب نداشته باشد.» شرح غررالحکم
- قناعت:«کسی که عاقل شد، قناعت می کند به چیزی که کفایتش کند وکسی که به قدرکفایت قناعت کرد، بی نیاز می گردد وکسی که به قدرکفایت قناعت نورزد، هرگز به غنا و بی نیازی نخواهد رسید.» بحارالانوار
16- زهد در دنیا و رغبت به آخرت: «حب دنیا موجب فساد عقل است.»
«کسی که خانه اقامت (آخرت) خود را آباد کند، عاقل است.» شرح غررالحکم
17- خوف از خدا: «کسی که از خدا بهره عقلی و معرفت عاقلانه نبرد، هراسی از او ندارد.» بحار الانوار
18- مروت و مردانگی: (عبارت است از انسانیتی که جامع مکارم اخلاق و آداب نیک باشد.) «کسی که مروت و مردانگی ندارد، دین ندارد و کسی که عقل ندارد، مردانگی نخواهد داشت.» بحار الانوار
19- شناخت
جایگاه و منزلت خویش: «جاهل
کسی ست که قدر خویش را نداند.»
«بزگترین جهل آن است که
انسان نسبت به جایگاه خویش جاهل باشد.»
«احمق ترین مردم کسی ست که گمان کند عاقل ترین آنان است.» شرح غررالحکم
20- کارگشای دیگران: امام حسن(ع) فرمود: «هرگاه خواستید حاجتی از دیگران طلب کنید، از اهلش طلب کنید. گفتند: اهلش چه کسانی هستند؟ فرمود: کسانی که خداوند در کتاب خودش از آنان نام برد و فرمود: «همانا صاحبان خرد متذکر می شوند.» منظور خدای سبحان صاحبان عقل است.» بحارالانوار
21- موقعیت شناسی و اقدام سنجیده: «عاقل به کسی که می ترسد تکذیبش کند، سخن نمی گوید؛ و از کسی که می ترسد دست رد به سینه او بزند، چیزی طلب نمی کند؛ و به چیزی که قدرت آن را ندارد، وعده نمی دهد؛ و به چیزی امید نمی بندد که موجب سرزنش او گردد؛ و به سبب امید به آن به زحمت افتد و در کاری که احتمال می دهد از عهده آن بر نمی آید، پیش قدم نمی شود. » بحار الانوار
ادب فنای مقربان- شرح زیارت جامعه کبیره-آیت الله جوادی آملی- جلد 2
(ارسال شده توسط خانم رحیمی)
موسسه عرفان القرآن
